“We doken de sloot in. Boven ons zagen we de geopende bomluiken van de laag vliegende vliegtuigen en zagen we de bommen naar beneden komen. We voelden de grond trillen en bomsnippers vlogen over ons heen. Meer dan 10 minuten hebben we daar stil en bewegingsloos gelegen. Eindelijk wordt het stil. We zien dode koeien in de wei liggen. Een boerderij in brand. Achter een hooimijt liggen drie kinderen, hun lichamen ernstig verminkt. Een jong meisje schreeuwt: Maak me toch dood, ik heb zo’n pijn. Vijf minuten later sterft ze.”
Zeelst 17 september 1944
Het zou ook Marioepol 16 maart 2022 kunnen zijn. Of Gazastad 22 juni 2024. Andere locaties maar dezelfde ellende. Wanhopige ouders met dode kinderen. Verweesde kinderen die geen vader of moeder meer hebben. Waarom?
De bevrijding is nabij
Op zondagmorgen 17 september vult de blauwe hemel boven de Kempen zich met een wolkendek van vliegtuigen, een nooit vertoonde luchtarmada die ’s morgens vanuit 23 Engelse vliegtuigen is opgestegen. Ze zullen de operatie Market Garden in gang zetten en Duits afweergeschut en grondtroepen nabij het vliegveld Welschap uitschakelen om later op de dag de weg vrij te maken voor de landing van parachutisten bij Son. Ook het veronderstelde afweergeschut bij het gehucht Cobbeek, heden ten dage het gebied ten westen van de Heemweg tussen de Heerbaan en De Schalm, moet eraan geloven.
Tijdens de hoogmis
Op die zondagmorgen horen de kerkgangers in Zeelst tijdens de hoogmis de bommen vallen. Een enorme herrie. “Ik wilde direct naar huis. Mijn vader werd als eerste gevonden. Er is lang naar mijn moeder gezocht. Ze lag helemaal onder het puin. We hadden geen huis en geen thuis meer, vijf kinderen tussen de 14 en 21 jaar. Wat moesten wij?”
19 slachtoffers
In drie vluchten worden op Cobbeek, ’t Heike en de Heuvelstraat tijdens de hoogmis 150 fragmentatiebommen afgeworpen, totaal 20 ton aan bommenmateriaal. De trieste balans telt 14 doden op Cobbeek en 5 in de Heuvelstraat. De doden worden opgebaard in de meisjesschool en op 19 september begraven. 19 doden waaronder 6 kinderen. Ontwrichte gezinnen, verscheurde families, bittere herinneringen die generaties lang nasidderen. Als de bommen vallen zijn er alleen maar slachtoffers.
Geen vergissing
Men heeft 70 jaar lang gedacht dat de ramp een vergissing was en dat de bommen bedoeld waren voor het vliegveld. Uit de archieven van de geallieerden is gebleken dat er sprake was van een geplande aanval op een vermeend doel. Maar er stond geen afweergeschut.
80 jaar later vallen de bommen nog altijd. Dagelijks. Gisteren op Mariaoepol en Gazastad, vandaag op Kiev en morgen misschien weer op Zeelst? Ze vallen op ziekenhuizen, scholen, markten, kerken, huizen. Ze vallen op gewone mensen, op ouders die voor hun kinderen willen zorgen, op kinderen die willen spelen. Waarom? God zelf begrijpt het niet maar de hypocriete mens spreekt van ‘nevenschade’ en ‘gerechtvaardigde zelfverdediging’. Bommen verwoesten mensenlevens én levens van mensen. Beschaving, culturele waarden, het zijn loze begrippen als de bommen vallen.
In Zeelst dreunt dat ene bombardement nog altijd na. Jaarlijks herdenken we bij de Schicht op het Meiveld de 19 slachtoffers. Hoe moet dat in Gaza?