In september 1944 leeft Veldhoven tussen hoop en vrees. Al dagen lang trekken vluchtende Duitsers uit Frankrijk en België richting Heimat. Voorgoed? Op 16 september noteert Mieke van Stiphout in haar dagboek: “Ik kan ze aan de grens horen bulderen”. Het is bijna zover.
Weliswaar is de heel grote oorlogsellende aan Veldhoven voorbij gegaan maar na jaren van Arbeitseinsatz, razzia’s, spertijd, allerlei verboden, levensmiddelen op de bon en toenemend gebrek aan van alles en nog wat, snakt iedereen naar de bevrijding.
Market Garden
Bij de grensovergang Lommel-Valkenswaard hebben drie korpsen van het Tweede Britse Leger hun kampementen opgeslagen, 100.000 manschappen en 20.000 stuks rollend materiaal. De korpsen hebben de opdracht om vanaf 17 september via Valkenswaard, Eindhoven en Grave een doorgang te forceren naar Nijmegen en Arnhem, de zgn. Corridor. Vanuit Engeland zal een compleet luchtlandingsleger in de Corridor gedropt worden. De totale operatie wordt gedoopt als Market Garden.
18 september
Na hevige gevechten bij Borkel en Schaft bereikt het 30e Legerkorps op 17 september Valkenswaard. Op 18 september vertrekt de hoofdmacht van dit Legerkorps via Aalst naar Eindhoven. Een verkenningseenheid onder leiding van luitenant Parker zal proberen aan de westzijde om Eindhoven heen te trekken om verbinding te maken met de in Son gelande Airbornes. De houten O.L. Vrouwebrug tussen Waalre en Meerveldhoven wordt door Palmer goed genoeg bevonden om ook de later volgende zware tankeenheden te kunnen dragen. Op de Provincialeweg wordt zijn eenheid uitbundig begroet door uitgelopen Meerveldhovenaren. Via de Broekweg wordt omstreeks 10:30 uur Zeelst bereikt. Via Heuvelstraat, Heike en Nieuwe Kerkstraat komt de verkenningseenheid in Oerle. Om precies 11:15 uur komt er radioverbinding tot stand met de Airbornes ten noorden van Eindhoven.
Helaas, als om 13:00 uur de tanks de O.L. Vrouwebrug willen nemen, kantelt de eerste tank in de Dommel. De rest van de eenheid, een groep infanterie van de Grenadier Guards, gaat terug naar Waalre om te proberen via de Volmolen en Heers Veldhoven-Dorp te bereiken. Rond 14:30 uur staan de Guards voor de brug over de Run bij Heers. Die is te zwak. Met behulp van bewoners en toegeschoten, nieuwsgierige Veldhovense jongeren wordt de brug verstevigd met putringen, palen en balken. Omstreeks 16:00 uur bereiken de Guards Veldhoven-Dorp. Heel Veldhoven is nu bevrijd.
Beschuit, beschuit…
Terwijl op 19 september in Zeelst de doden van het bombardement worden begraven, wordt elders in de gemeente volop gedanst en gezongen: Beschuit, beschuit, de moffen moeten eruit van je hela hola…. Dat feestvreugde en verdriet dichtbij elkaar liggen, blijkt ook het feit dat op die 19e september Eindhoven zwaar wordt gebombardeerd. Joop van den Boom: “We zagen vanuit het feestvierende Veldhoven de Eindhovense lucht voortdurend oplichten.”
Koesteren
Vrijheid en ellende gaan nog altijd hand in hand. Terwijl we in Nederland in vrijheid heel wat af mopperen, gaan overal in de wereld mensen gebukt onder oorlogsgeweld en onderdrukking. Vrijheid kent iets merkwaardigs. Zoals gezondheid. Als je het bezit, lijkt het vanzelfsprekend. Als je het moet missen, ga je het pas echt waarderen. Koester je vrijheid.