Zoeken
Sluit dit zoekvak.

Veldhovens geweten

Veldhovens geweten is een artikelreeks in het Veldhovens Weekblad over bijzonder Veldhovens erfgoed.

Sub Umbra, de benjamin onder de Veldhovense harmonieën, wordt 90

Aan het verenigingsleven kun je nog steeds zien dat Veldhoven is ontstaan uit een samenvoeging van vier kerkdorpen. Zo zijn er nog altijd vier harmonieën: L’UnionFraternelle uit Zeelst (opgericht in 1871), het Veldhovens Muziekkorps uit Veldhoven-Dorp (1894), Sint Cecilia uit Oerle (1907) en Sub Umbra uit Meerveldhoven (1934). Deze ‘jongste telg’ vierde dit jaar zijn negentigjarige bestaan met een jubileumconcert.

“Eerwaarde Meerveldhovenaren. Elk jaar zijn wij afhankelijk van muzikanten buiten onze eigen parochie voor het begeleiden van de processies van Maria ter Eijk. Een dorp dat zo rijk is aan industrieën, verdient ook een eigen harmonie.”
Zo ongeveer moet het geklonken hebben tijdens de oprichtingsvergadering op 7 maart 1934.

Meerveldhovense kermis
De oproep werkt. Al op 17 april wordt gestart met theoretische lessen voor vijftig leerlingen. De eerste repetities worden gehouden in oktober en op 4 augustus 1935 vindt de eerste uitvoering plaats, tijdens de opening van de Meerveldhovens kermis.

De naam luidt oorspronkelijk Sub Umbra Quercus, Latijn voor ‘onder de schaduw van de eikenboom’, wat verwijst naar de boom waarin het Maria-beeldje in de dertiende eeuw zou zijn verschenen.

In de oorlogsjaren besluit men de muziekinstrumenten ‘onder te laten duiken’, om te voorkomen dat de harmonie zalworden gedwongen toe te treden tot de zogeheten ‘Kultuurkamer’. In 1945 worden de instrumenten tevoorschijn gehaald, opnieuw gemonteerd en opgepoetst.

Furore
Daarna maakt de harmonie snel furore. Tijdens een concours in 1946 speelt Sub Umbra nog in de derde afdeling. Daarna klimt ze op naar de afdeling ‘uitmuntend’ (een klasse hoger dan de eerste afdeling). Als Sub Umbra in 1950 in deze klasse ‘slechts’ een tweede prijs wint, is er zoveel onvrede dat de harmonie besluit om een paar weken later opnieuw mee te doen aan een federatief concours. Daar wordt alsnog een eerste prijs in de wacht gesleept.

Nog drie jaar later, in 1955, speelt Sub Umbra in de vaandelafdeling en mag als eerste vereniging in Veldhoven het vaandel dragen. In die tijd gaat het vaandel altijd voorop, gedragen door Harrie van Zantvoort, uitbater van de thuisbasis: café Hof van Holland.

Uniformen
In 1956 volgt er nog een unicum: Sub Umbra wordt als een van de eerste verenigingen in de regio geüniformeerd, dankzij bijdragen van het Meerveldhovense bedrijfsleven, waaronder Kamgarenweverij de Groof en sigarenfabriek Velasques.

Na deze glorieuze tijden volgen moeilijkere jaren waarin het niet mogelijk is om aan concoursen deel te nemen. Vanaf 1984 speelt harmonie Sub Umbra weer in de vaandelafdeling – al heet die tegenwoordig ‘eerste divisie’.

Eind 2023 behaalt Sub Umbra met een totaalscore van de jury van 92 punten een eerste prijs met Lof der Jury. Nog steeds is Sub Umbra een levendige, grote vereniging met maar liefst zestig muzikanten, een eigen beginnersorkest waarin de jeugd wordt opgeleid, en een middenorkest, met voor de meesten als doel om door te stromen naar het ‘grote’ harmonieorkest.

Dirigenten
In de negentig jaar dat Sub Umbra bestaat heeft de harmonie zes dirigenten gehad:
Jan Dietz (1934 – 1946),
Frans van Abeelen (1946 – 1963),
Leo van de Braak (1963 – 1972),
Pierre Bakker (1972 – 2001),
Sef Pijpers jr. (2001 – 2017),
Arjan Gaasbeek (2017 – nu).

Pierre Bakker is nog elke dinsdag te vinden bij de repetitie van het orkest. Tijdens het jubileumconcert in april dirigeerde hij nog een stuk: de Jubelklänge.

​72 jaar lid
Sub Umbra kent verschillende leden die al heel wat jaren meegaan. Leo van Keulen begon in 1952 op trombone. Hij is nog steeds lid van de vereniging, al speelde hij in 2022 voor het laatste keer mee tijdens een repetitie.

MEER ARTIKELEN

Vergeten grafzerk krijgt onderdak

De zerk van Rodolf van Eijck, heer van Blaarthem, Zeelst en Veldhoven bedekt decennialang het graf van een Gestelse pastoor totdat de steen een plaats krijgt in de Mariakapel van de Christus Koning kerk.

Lees meer

Beklim de Heiberg nog eens

In het boek ‘Wegwijs in Veldhoven’ van Erfgoedhuis Veldhoven lezen we dat in een grijs verleden de Heiberg een belangrijk gehucht in Veldhoven is geweest waar vooraanstaande families woonden.

Lees meer

Hoe beeld je een donderslag uit?

Op het Meiveld staat een kunstwerk van Will Dams: “Donderslag bij heldere hemel”. Het verwijst naar het bombardement op Zeelst, op 17 september 1944. ‘Friendly fire’ van de Amerikanen. ’Collateral dammage’ daags voor de bevrijding van Veldhoven.

Lees meer

Bevrijd!

In september 1944 leeft Veldhoven tussen hoop en vrees. Al dagen lang trekken vluchtende Duitsers uit Frankrijk en België richting Heimat. Voorgoed?

Lees meer

Als de bommen vallen

“We doken de sloot in. Boven ons zagen we de geopende bomluiken van de laag vliegende vliegtuigen en zagen we de bommen naar beneden komen. We voelden de grond trillen en bomsnippers vlogen over ons heen.”

Lees meer

Het katholieke leven van kinderen

In Oerle is rond de jaren 50 iedereen katholiek, op één gezin na, maar dat woont op de dorpsgrens met Veldhoven, dus “goed aan ene kant.” De kinderen van dit gezin zitten ook niet op de dorpsschool Sint Jan Baptist.

Lees meer

Bevallen in de bedstee

In  de 19e eeuw is de babysterfte hoog, zeker in arme gezinnen op het platteland. De open haard en de lichaamswarmte zorgen in de winter voor verwarming.

Lees meer

Koningshof

Koningshof geniet tot over de landsgrenzen bekendheid als NH hotel, maar de naam Koningshof is ook verbonden aan het voormalige klooster met middelbare scholen.

Lees meer

Wereldkampioen Rinus Schoonen

Het overkomt niet veel mensen dat ze gelukgewenst worden door twee premiers. En zeker niet binnen drie dagen. In 1968 viel die eer wel te beurt aan Rinus Schoonen.

Lees meer

Het Hendrinepeike

Op de hoek van het Mariapad aan de zijgevel van Van Vroonhovenlaan 40 hangt een houten straatnaambordje met de naam Hendrinepeike. Wie was die Hendrine?

Lees meer

Het verdwenen schilderij

Eeuwenlang heeft in de R.K. pastorie van Veldhoven-Dorp een schilderij gehangen waarop de familie Bertrandt staat afgebeeld. Naar één van de afgebeelde familieleden – Carolus Bertandt – is in Veldhoven in 1967 een straat vernoemd, de Pastoor Bertrandstraat. Tegenwoordig hangt het schilderij in de abdij van Postel.

Lees meer

KPJ Sportdagen van weleer

De KPJ (Katholieke Plattelands Jongeren) is in de jaren twintig van de vorige eeuw ontstaan uit de Rooms Katholieke Jonge Boerenstand (RKJB) en de Boerinnen Jeugd Bond (BJB). De activiteiten zijn destijds gericht op het kunnen runnen van een boerderij of een tuinderij, maar ook sportdagen, zomerkampen en ploegwedstrijden.

Lees meer

Soldaten in de Kempen

Ze waren welkome gasten in september 1944, maar in de loop van haar geschiedenis heeft de Kempen ook veel last gehad van legers die door de regio trokken en er huis hielden.

Lees meer

“It is mei sizzen net to dwaen”

Merefelt, hoogste etage, uitzicht over Veldhoven. Ideaal voor een ‘starter’ op de woningmarkt, maar ook voor een moeder en oma van 98. Sjoerdje Beerens – ze leefde in drie culturen – voelt zich er thuis. Zij vertelt waarom.

Lees meer

Extreem weer in Veldhoven: dakstro als veevoer

We klagen graag over het weer: te heet, te nat, te koud, te droog. Afgelopen winter stond in het teken van de wateroverlast. Overheidsmaatregelen vangen dan de ergste schade op zodat de lasten voor de burger worden beperkt. In het verleden waren de klappen groter.

Lees meer

Op de markt is een gulden…

“Uiteraard is er een gemeentelijk Marktreglement,” zegt marktmeester Jeroen Sanders van de weekmarkt in het Citycentrum. “Maar de gezamenlijke marktkooplui hebben ook met elkaar praktische afspraken gemaakt. Zij kennen de regels en weten wat werkt in de praktijk.

Lees meer

D’r is gin schonder plekske op de wirreld

Ieder jaar vindt in Nederland op 11 november een aardverschuiving plaats. Vanaf die datum worden veel plaatsen opeens aangeduid met een bijnaam, en dat blijft dan zo tot en met carnaval. De carnavalsnaam voor Veldhoven wordt ‘Rommelgat’ en het carnavalskrantje krijgt de naam ‘de Rommelpot’.

Lees meer

Ongenode buitenlandse gasten en petazzi

Stel je voor: de gemeente laat weten dat zij vanwege een ernstig woningtekort jouw huis heeft aangewezen voor huisvesting van vier mannen. Niemand wacht op zo’n toewijzing. In de oorlog was dat een normale procedure.

Lees meer

De eerste generatie Oekraïnse migranten

Migranten staan hoog genoteerd in de politieke agenda. Sommige Veldhovenaren boden en bieden onderdak aan Oekraïners. Hoe ging en gaat Veldhoven om met deze buitenlanders? Erfgoedhuis Veldhoven vraagt Veldhovenaren naar hun ervaringen als migrant of nauw betrokkene bij migratie.

Lees meer

Een memorabel jaar voor PVGE Veldhoven

De PVGE is een federatie van zeven verenigingen voor senioren in de regio Eindhoven met als motto: samen actief zijn op het gebied van hobby, sport, ontmoeten, reizen, kunst en cultuur, muziek en lezingen om “bij de tijd” te blijven.

Lees meer

We goan wir rommelen in ’t gat

Het door Sjef Eikemans en Sjef Smolders in 1961 op het verzoek van de gemeente opgerichte organiserend comité geeft zichzelf de naam van ‘de Frotters’, ontleend aan de toen nog bloeiende sigarenindustrie; men noemt iemand die hierin werkzaam is unne Frotter.

Lees meer

Ploegwedstrijden, levende historie

Ploegwedstrijden zijn in Veldhoven al vele decennia een begrip. In 2023 werd aan de Oerse Baan de 67e editie gehouden. Bij de eerste wedstrijd in 1957 zijn het de paarden die de ruime overhand hebben: in Zeelst zijn er destijds maar twee boeren die een trekker hebben.

Lees meer

Weversliedjes

Dat hand- of huiswevers een armoedig bestaan hadden blijkt uit officiële stukken maar ook uit liedjes uit die tijd. In 1834 staan er in Zeelst 49 huizen waarvan bekend is dat de eigenaar wever van beroep is. De landmeter van het kadaster tekent hierbij aan dat het om slecht gebouwde huizen gaat waar de linnen- en pellenwevers wonen

Lees meer

Koning Klant werd praktisch

“Het gat van Veldhoven is gedicht” meldde het Eindhovens dagblad op 29 september 1978, daags na de officiële opening van het Citycentrum. De eerste fase van een stedelijke ontwikkeling die op 19 oktober 1983 werd voortgezet met de afronding van de tweede fase, 40 jaar geleden.

Lees meer

De Onze Lieve Vrouwedijk versus De Run 5100

Soms gaan straatnamen heel lang mee. In wat sinds 1921 de gemeente Veldhoven is, komen we in de 16e eeuw straatnamen tegen die we nog herkennen: Sittersewech, Eyndhovesche wech, Muggenhoelstraet. Een straatnaam met een lange geschiedenis en een bijzondere status is de Onze Lieve Vrouwedijk.

Lees meer

Een donderslag bij heldere hemel

Op de zonnige ochtend van zondag 17 september 1944 wordt de bevolking van het kerkdorp Zeelst opgeschrikt door een geallieerd bombardement. Bij het bombardement zijn 19 burgerslachtoffers te betreuren. Nog ieder jaar worden op 17 september de slachtoffers herinnerd en herdacht.

Lees meer