We kijken terug op een geslaagde Open Monumentendag 2025. De historische fietsroutekaart vond gretig aftrek, kinderboerderij De Hazewinkel was blij verrast met een wat ander publiek (zonder kinderen), het lezingenprogramma in het museum kreeg aandachtig gehoor en in de sportkerken van Oerle en Zeelst werd nieuwsgierig binnengekeken.
Historisch Fietsroute Geheimen van Veldhoven
Het thema Erfgoed & Architectuur was het uitgangspunt voor een fietsroute langs een 20-tal markante gebouwen die opgenomen zijn in de website Geheimen van Veldhoven. Het prima fietsweer hielp misschien ook een handje, maar we zijn in elk geval blij met de talrijk ingezonden oplossingen van de fotopuzzel. Een loting heeft de winnaars opgeleverd. De Museumkaart is voor Ad Dekkers, en de boeken ‘Wegwijs in Veldhoven’ gaan naar Katja Alexandrova, Femke Dijkstra, Ineke Groenen – de Greef, Ineke Ham en de familie Pot / van der Palen.
Kinderboerderij De Hazewinkel
“Kinderboerderij en Open Monumentendag… hoe zit dat eigenlijk?” Die vraag was voor dierenverzorger en beheerder Viola Waardenburg steeds een mooie aanleiding om te verwijzen naar de oude, zeldzame Nederlandse boerderijdierrassen die op de kinderboerderij leven. Zoals het Lakenvelder rund, de Hollandse Kwakers, de Nederlandse Toggenburger, Blauwe Texelaar en de Chaamse hoen. Ze vertellen het verhaal van ons boerenverleden, waarmee de geschiedenis en kennis over de dieren voor de toekomst levend gehouden. Dankzij het huisvesten van zeldzame rassen worden hun waardevolle genen, geschiedenis en kennis voor de toekomst levend gehouden.
Lezing Wil Coolen: Monumenten in Veldhoven
In zijn lezing schetste Wil Coolen een breed beeld van wat een monument is. Via de geschiedenis van de monumentenzorg in Nederland kwam hij uiteindelijk uit bij een aantal Veldhovense (potentiële) monumenten. Aandacht was er ook voor de betekenis van monumenten voor de samenleving zoals toerisme, educatie, economie enz.
In vogelvlucht werd daarna de ruimtelijke ontwikkeling van Veldhoven geschetst: hoe sinds 1952 de ene na de andere nieuwe wijk verrees. Hoe iedere wijk zijn eigen karakteristiek heeft en hoe er een nieuw stadshart tot stand kwam.
Een bloemlezing van bestaande en mogelijk toekomstige monumenten passeerde vervolgens de revue waarbij ook de relatie van het monument met zijn omgeving aan bod kwam. En tot slot was er aandacht voor de gemeentelijke monumentenlijst van Veldhoven waar op dit moment aan wordt gewerkt en waarbij wij de gemeente adviseren en ondersteunen.
Lezing Dick Zweers: De blik naar buiten of naar binnen
In zijn lezing over ons onroerend erfgoed blikte bouwhistoricus Dick Zweers terug op de eenvoudige gebouwen die zonder architect tot stand zijn gekomen zoals langgevelboerderijen uit het grijze verleden en op de gebouwen die een relatie hebben met de industrie vanaf eind 19e eeuw. Aan die gebouwen, die de status van de eigenaren moesten tonen, kwam dikwijls een architect te pas. Juist in deze categorie is veel invloed afleesbaar vanuit andere, ook verre streken. Plaatselijke tradities raakten daarbij op de achtergrond. Voorbeelden daarvan zijn de villa’s van Van Nuenen op Provincialeweg 66 en Kapelstraat-Zuid 3.
Daarnaast besteedde hij aandacht aan de teloorgang van onroerend goed. Helaas zijn huizen van eenvoudige burgers nauwelijks behouden en wordt er vaak onbehoedzaam met erfgoed omgegaan. Ook een eenvoudig pand als een boerderijtje kan waardevol erfgoed zijn. Bescheiden terughoudendheid blijft een deugd.
Lezing Jan Bakers: Van schoolgebouw naar woonstudio’s
Architect Jan Bakers vertelde in zijn lezing dat je een modern monument, zoals een prefabschool uit de zestiger jaren, opnieuw kunt gebruiken zonder dat het oorspronkelijke karakter verloren gaat. Daar komt dan wel grondig speurwerk en veel overtuigingskracht bij kijken.
Als gevolg van de bevolkingsgroei werden in de zestiger jaren in Amsterdam veel prefabscholen gebouwd. In die periode was er namelijk een tekort aan bouwvakkers en een gebrek aan bouwmaterialen. De overheid stimuleerde daarom het gebruik van normalisatie en standaardisatie in de scholenbouw. De voormalige Lukasschool aan de Notweg was één van de weinige overgebleven, zogenaamde ‘gangloze’ scholen. Het tot monument verklaarde gebouw was echter sterk in verval geraakt.
In opdracht van de gemeente Amsterdam en Stadgenoot – een woningcorporatie met betaalbare, duurzame woningen voor mensen met een bescheiden inkomen – heeft het architectenbureau van Jan Bakers het schoolgebouw getransformeerd naar een woonfunctie. Met veel passie sprak Bakers over de zoektocht naar de juiste materialen en kleuren om het karakter van de oude school weer tot leven te brengen. Zo werd de gevel met haar opvallende kleuren ontleed aan een oude klassenfoto. Tijdens het ontwerp en de bouw overlegde Bakers intensief met bestuurders en omwonenden om zijn streven naar authenticiteit te delen. Het resultaat is een kleurrijk gebouw met het uiterlijk van de jaren 60, maar aangepast aan de huidige eisen voor (sociaal) wonen en duurzaamheid. Door deze herbestemming kon dit specifieke gebouw worden behouden voor de toekomst.
Vertelgroep VerVe
De dames van vertelgroep VerVe gaven het thema Erfgoed & Architectuur een expressieve twist met hun wonderlijke verhalen.
