Wist je dat er ten Zuiden van Eindhoven en Veldhoven een grote breuklijn loopt en dat er in het gebied rondom de N69 verschillende kleine breukjes lopen? Harrie Brouwers, specialist beheer en ruimte bij de gemeente Bergeijk, vertelde in zijn lezing op 22 mei over de problemen die daardoor verwacht werden bij de aanleg van de N69 en de oplossingen die daarvoor zijn gevonden.
Omdat de N69 ligt in een gebied met een ondergrond met verschillende breuklijnen ligt, zijn voor de aanleg van de weg en enkele viaducten de bijzondere eigenschappen van die ondergrond vooraf nauwgezet in kaart gebracht.
De ondergrond
Vanuit het Roergebied en Noord-Limburg lopen vele breuklijnen in de richting van de Nederlandse kust tussen Hoek van Holland en IJmuiden. De bekendste is de Peelrandbreuk. Parallel hieraan loopt ten Zuiden van Eindhoven en Veldhoven de Gilze-Rijen-breuk. Tussen deze grote breuklijnen ligt de zogenaamde Roerdal-slenk. Dit gebied is naar beneden gezakt t.o.v. de gebieden aan de andere kant van deze twee breuklijnen, de zogenaamde horsten.
Aan het oppervlak spreek je van breuklijnen. In feite zijn het min of meer verticale breukvlakken tot een diepte van enkele kilometers. Bij het verzakken wordt het wigvormig tussenstuk meer ingeklemd en komt het onder druk te staan. Als dat losschiet treden er trillingen op: een aardbeving. Door de druk kan de grond aan de andere kant van de breuklijn omhoog gaan bewegen.
Behalve deze grote breuken zijn er vele kleinere breukjes. Het gebied voor de N69 telt vele van deze breuklijntjes met horsten en slenken. Deze hoogteverschillen zijn door de erosie nog nauwelijks zichtbaar.
Problemen voor weg, viaducten en grondwaterstand
Plaatselijke verzakkingen van de weg en de viaducten zijn voor de hand liggende gevolgen. Ook vormen de breukvlakken barrières voor het tot op grote diepte stromende grondwater. Een gevolg is dat aan één kant het grondwater wordt tegengehouden en de bodem daardoor drassig is, terwijl aan de andere kant de grond erg droog is. Op delen van de weg kan wateroverlast optreden, zelfs in perioden met weinig neerslag. Hierdoor kan de weg ook gaan verzakken. Bij de Peelrandbreuk is dit verschijnsel op grotere schaal goed zichtbaar. Hoogliggend en nat aan een kant van de breuklijn, en laagliggend en droog aan de andere kant. Ook de mineralen in de bodem zijn aan beide kanten verschillend wat aanleiding geeft tot grote verschillen in de plantensoorten die er voorkomen. Op YouTube staan hierover interessante video’s (zoekterm ‘Peelrandbreuk’).
Oplossingen
Alle breuklijnen, hoe klein ook, moeten in kaart worden gebracht. Vervolgens moeten er openingen in de breukvlakken worden gemaakt om het grondwater te laten doorstromen. In natte delen wordt onder de aan te brengen ondergrond van de weg een folielaag aangebracht om te voorkomen dat deze ondergrond nat kan worden van het opwellende water en de weg kan verzakken.
Uitkijktoren en gedichten
Aan een dergelijk project worden vaak artistieke en/of biologische aspecten toegevoegd. Bij de N69 is een karakteristieke houten uitkijktoren gebouwd met voorzieningen die het mogelijk maken dat vleermuizen er hun intrekt kunnen nemen. Ook is er een wandelroute van viaduct naar viaduct uitgezet. Langs deze route zijn betonnen blokken geplaatst die er uitzien als breukvlakken met grond aan beide kanten met verschillende hoogten. Op de horizontale vlakken zijn in reliëf gedichten over de natuur te lezen. In de toekomst komen er nog qr-tegels/bordjes waarmee extra informatie kan worden gedownload.
