De Gender is een beekje van circa 15 km lang dat voor het grootste gedeelte over Veldhovens grondgebied stroomt. Het beekje ontspringt in het gehucht de Hees onder Steensel. Aanvankelijk is het een drassig slootje maar in Veldhoven is het een serieus beekje geworden. Via de golfbaan van Gendersteyn komt het Veldhoven binnen, duikt onder de Oeienbosdijk door en doet dan de Pegbroeken aan waar het geflankeerd wordt door een fraai wandelpad. Nabij de Plaatse gaat het beekje onder de Dorpstraat door en parallel aan de Dorpstraat en de Provincialeweg zoekt het dan haar weg naar Eindhoven waar het uiteindelijk in de Dommel uitmondt.
Voor veel Veldhovenaren van nu zal het misschien een betekenisloos stroompje zijn maar voor de ontwikkeling van Veldhoven is de Gender van belang geweest. Uitgaande van het Germaanse Gen(de)+r betekent Gender ‘het heldere, blinkende, blanke water’. Het langzaam stromende, heldere water voorzag vanaf het midden van de 19e eeuw in een noodzakelijke behoefte van de eerste industrieën in Veldhoven-Dorp en Meerveldhoven. Er konden zich wasserijen, leerlooierijen en weverijen vestigen. Leerlooierijen hingen de huiden, gespannen tussen paaltjes, een veertiental dagen in de stroom van de Gender om ze daarna verder te bewerken. Bij weverijen werden de linnen lakens op het bleekveld gelegd. Het linnen werd gebleekt door de werking van zonlicht en water. Het linnen werd voortdurend nat gehouden door er met een spaan water over te gieten.
Aan de oever van de Gender kwam de waterranonkel veel voor, die in Veldhoven de Genderbloem werd genoemd.
foto: De Gender in de Pegbroeken. Foto: Henk Peters.