Zoeken
Sluit dit zoekvak.

Veldhovens geweten

Veldhovens geweten is een artikelreeks in het Veldhovens Weekblad over bijzonder Veldhovens erfgoed.

Hoe beeld je een donderslag uit?

Komend van de ‘bedriegertjes’, de fonteintjes op het Meiveld, rechts van de artiesteningang van “De Schalm”, staat “Donderslag bij heldere hemel”. Dit kunstwerk van Will Dams verwijst naar het bombardement op Zeelst, op 17 september 1944. ‘Friendly fire’ van de Amerikanen. ’Collateral dammage’ daags voor de bevrijding van Veldhoven.

Het verdriet zit diep
Dams wordt 6 jaar later geboren, krijgt de oorlog mee door verhalen uit de eerste hand. Zoals zijn broer van 8 die, uit de mis komend, geconfronteerd wordt met een bloedbad. Of zijn vader, die met de platte kar de slachtoffers van het veld naar de ziekenauto’s brengt. Geen verhalen uit het geschiedenisboek. Zijn vader vertelt weinig. Het verdriet zit te diep om herinneringen op te halen.

“Onze boerderij stond in de Polkestraat, 200 meter van Cobbeek. De gebeurtenis heet “Bombardement op Zeelst”, maar in feite was het bombardement op Cobbeek, een gehuchtje in ingedommelde rust op een nazomerse zondag. En dan, letterlijk, een donderslag bij heldere hemel. Lawaai van vliegtuigen. Mensen liepen de kerk uit. Niet uit angst, maar om te kijken wat er aan de hand was. De Duitsers waren immers al weg? Het was klaar met de oorlog.”

Beeldend kunstenaar Wil Dams bij de kiosk van Museum ’t Oude Slot.

Sculptuur
“Het is duidelijk, die gebeurtenis heeft ondanks mijn relatief lage leeftijd een diepe indruk gemaakt. Ik heb dat gevoel altijd vorm willen geven. Het bombardement fysiek maken. Een donderslag kun je niet verbeelden, een noodweer wel. De bliksem, een dodelijke pijl, de flits van de gebeurtenis. Het initiatief voor het monument kwam van het toenmalige “Zeelst schrijft geschiedenis” dat ook het project uitvoerde. Zij benaderden mij om het monument vorm te geven en uit te voeren. Het beeld is geschonken aan de gemeente op voorwaarde dat het monument zo dicht mogelijk wordt geplaatst bij de plek waar de bommen vielen. Tijdelijk werd het geplaatst naast de kerstboom bij de rotonde, tussen Heuvelstraat en Heemweg. Zo ontstond er mede dankzij de bankjes een gedachtenisplekje, dat al snel te klein werd voor de jaarlijkse herdenking. Nu staat de sculptuur dichter op de bewuste plek en weer is die locatie te klein. Op de nieuwe plek kunnen deelnemers vanaf het Meiveld de herdenking bijwonen. De verplaatsing wordt moeilijk. Het monument is 6,5 meter hoog en heeft een heel zware grondplaat. Daarop de plattegrond van Cobbeek. Het planteneiland waarin het wordt geplaatst krijgt vast een natuurlijk scherm als achtergrond. Samen met de verlichting wordt het ook een gezichtsbepalend monument voor het centrum.”

Levend
“De oorlog komt dichterbij. Lange tijd daalde het aantal deelnemers aan de herdenking. Sinds enkele jaren groeit de opkomst weer. Het wat feestelijke karakter van bevrijding maakt plaats voor besef dat de tijd veranderd is. 80 Jaar stilte aan het front is nog nooit in de geschiedenis voorgekomen. Een paar uitglijders van wereldleiders of een verkeerde reactie daarop van een regering kan de vlam in de pan zijn.  Daar moet je bij stilstaan, de bliksem kan zo weer inslaan.”

MEER ARTIKELEN

Vergeten grafzerk krijgt onderdak

De zerk van Rodolf van Eijck, heer van Blaarthem, Zeelst en Veldhoven bedekt decennialang het graf van een Gestelse pastoor totdat de steen een plaats krijgt in de Mariakapel van de Christus Koning kerk.

Lees meer

Beklim de Heiberg nog eens

In het boek ‘Wegwijs in Veldhoven’ van Erfgoedhuis Veldhoven lezen we dat in een grijs verleden de Heiberg een belangrijk gehucht in Veldhoven is geweest waar vooraanstaande families woonden.

Lees meer

Bevrijd!

In september 1944 leeft Veldhoven tussen hoop en vrees. Al dagen lang trekken vluchtende Duitsers uit Frankrijk en België richting Heimat. Voorgoed?

Lees meer

Als de bommen vallen

“We doken de sloot in. Boven ons zagen we de geopende bomluiken van de laag vliegende vliegtuigen en zagen we de bommen naar beneden komen. We voelden de grond trillen en bomsnippers vlogen over ons heen.”

Lees meer

Het katholieke leven van kinderen

In Oerle is rond de jaren 50 iedereen katholiek, op één gezin na, maar dat woont op de dorpsgrens met Veldhoven, dus “goed aan ene kant.” De kinderen van dit gezin zitten ook niet op de dorpsschool Sint Jan Baptist.

Lees meer

Bevallen in de bedstee

In  de 19e eeuw is de babysterfte hoog, zeker in arme gezinnen op het platteland. De open haard en de lichaamswarmte zorgen in de winter voor verwarming.

Lees meer

Koningshof

Koningshof geniet tot over de landsgrenzen bekendheid als NH hotel, maar de naam Koningshof is ook verbonden aan het voormalige klooster met middelbare scholen.

Lees meer

Wereldkampioen Rinus Schoonen

Het overkomt niet veel mensen dat ze gelukgewenst worden door twee premiers. En zeker niet binnen drie dagen. In 1968 viel die eer wel te beurt aan Rinus Schoonen.

Lees meer

Het Hendrinepeike

Op de hoek van het Mariapad aan de zijgevel van Van Vroonhovenlaan 40 hangt een houten straatnaambordje met de naam Hendrinepeike. Wie was die Hendrine?

Lees meer

Het verdwenen schilderij

Eeuwenlang heeft in de R.K. pastorie van Veldhoven-Dorp een schilderij gehangen waarop de familie Bertrandt staat afgebeeld. Naar één van de afgebeelde familieleden – Carolus Bertandt – is in Veldhoven in 1967 een straat vernoemd, de Pastoor Bertrandstraat. Tegenwoordig hangt het schilderij in de abdij van Postel.

Lees meer

KPJ Sportdagen van weleer

De KPJ (Katholieke Plattelands Jongeren) is in de jaren twintig van de vorige eeuw ontstaan uit de Rooms Katholieke Jonge Boerenstand (RKJB) en de Boerinnen Jeugd Bond (BJB). De activiteiten zijn destijds gericht op het kunnen runnen van een boerderij of een tuinderij, maar ook sportdagen, zomerkampen en ploegwedstrijden.

Lees meer

Soldaten in de Kempen

Ze waren welkome gasten in september 1944, maar in de loop van haar geschiedenis heeft de Kempen ook veel last gehad van legers die door de regio trokken en er huis hielden.

Lees meer

“It is mei sizzen net to dwaen”

Merefelt, hoogste etage, uitzicht over Veldhoven. Ideaal voor een ‘starter’ op de woningmarkt, maar ook voor een moeder en oma van 98. Sjoerdje Beerens – ze leefde in drie culturen – voelt zich er thuis. Zij vertelt waarom.

Lees meer

Extreem weer in Veldhoven: dakstro als veevoer

We klagen graag over het weer: te heet, te nat, te koud, te droog. Afgelopen winter stond in het teken van de wateroverlast. Overheidsmaatregelen vangen dan de ergste schade op zodat de lasten voor de burger worden beperkt. In het verleden waren de klappen groter.

Lees meer

Op de markt is een gulden…

“Uiteraard is er een gemeentelijk Marktreglement,” zegt marktmeester Jeroen Sanders van de weekmarkt in het Citycentrum. “Maar de gezamenlijke marktkooplui hebben ook met elkaar praktische afspraken gemaakt. Zij kennen de regels en weten wat werkt in de praktijk.

Lees meer

D’r is gin schonder plekske op de wirreld

Ieder jaar vindt in Nederland op 11 november een aardverschuiving plaats. Vanaf die datum worden veel plaatsen opeens aangeduid met een bijnaam, en dat blijft dan zo tot en met carnaval. De carnavalsnaam voor Veldhoven wordt ‘Rommelgat’ en het carnavalskrantje krijgt de naam ‘de Rommelpot’.

Lees meer

Ongenode buitenlandse gasten en petazzi

Stel je voor: de gemeente laat weten dat zij vanwege een ernstig woningtekort jouw huis heeft aangewezen voor huisvesting van vier mannen. Niemand wacht op zo’n toewijzing. In de oorlog was dat een normale procedure.

Lees meer

De eerste generatie Oekraïnse migranten

Migranten staan hoog genoteerd in de politieke agenda. Sommige Veldhovenaren boden en bieden onderdak aan Oekraïners. Hoe ging en gaat Veldhoven om met deze buitenlanders? Erfgoedhuis Veldhoven vraagt Veldhovenaren naar hun ervaringen als migrant of nauw betrokkene bij migratie.

Lees meer

Een memorabel jaar voor PVGE Veldhoven

De PVGE is een federatie van zeven verenigingen voor senioren in de regio Eindhoven met als motto: samen actief zijn op het gebied van hobby, sport, ontmoeten, reizen, kunst en cultuur, muziek en lezingen om “bij de tijd” te blijven.

Lees meer

We goan wir rommelen in ’t gat

Het door Sjef Eikemans en Sjef Smolders in 1961 op het verzoek van de gemeente opgerichte organiserend comité geeft zichzelf de naam van ‘de Frotters’, ontleend aan de toen nog bloeiende sigarenindustrie; men noemt iemand die hierin werkzaam is unne Frotter.

Lees meer

Ploegwedstrijden, levende historie

Ploegwedstrijden zijn in Veldhoven al vele decennia een begrip. In 2023 werd aan de Oerse Baan de 67e editie gehouden. Bij de eerste wedstrijd in 1957 zijn het de paarden die de ruime overhand hebben: in Zeelst zijn er destijds maar twee boeren die een trekker hebben.

Lees meer

Weversliedjes

Dat hand- of huiswevers een armoedig bestaan hadden blijkt uit officiële stukken maar ook uit liedjes uit die tijd. In 1834 staan er in Zeelst 49 huizen waarvan bekend is dat de eigenaar wever van beroep is. De landmeter van het kadaster tekent hierbij aan dat het om slecht gebouwde huizen gaat waar de linnen- en pellenwevers wonen

Lees meer

Koning Klant werd praktisch

“Het gat van Veldhoven is gedicht” meldde het Eindhovens dagblad op 29 september 1978, daags na de officiële opening van het Citycentrum. De eerste fase van een stedelijke ontwikkeling die op 19 oktober 1983 werd voortgezet met de afronding van de tweede fase, 40 jaar geleden.

Lees meer

De Onze Lieve Vrouwedijk versus De Run 5100

Soms gaan straatnamen heel lang mee. In wat sinds 1921 de gemeente Veldhoven is, komen we in de 16e eeuw straatnamen tegen die we nog herkennen: Sittersewech, Eyndhovesche wech, Muggenhoelstraet. Een straatnaam met een lange geschiedenis en een bijzondere status is de Onze Lieve Vrouwedijk.

Lees meer

Een donderslag bij heldere hemel

Op de zonnige ochtend van zondag 17 september 1944 wordt de bevolking van het kerkdorp Zeelst opgeschrikt door een geallieerd bombardement. Bij het bombardement zijn 19 burgerslachtoffers te betreuren. Nog ieder jaar worden op 17 september de slachtoffers herinnerd en herdacht.

Lees meer